Mâm ngũ quả trong dịp Tết của ba miền khác nhau như thế nào?

Theo quan niệm của người phương Đông, ngũ
quả được cho là thể hiện cho 5 vị Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ, 5 yếu tố được cho là đã cấu thành
nên vũ trụ. Ngoài ra, mâm ngũ quả còn mang ý nghĩa an khang, thịnh vượng và giúp cho năm mới được
suôn sẻ hơn. Mâm ngũ quả gồm 5 loại quả khác nhau, mỗi loại tượng trưng cho một ước nguyện của gia
chủ thông qua tên gọi và màu sắc của loại quả đó. Không chỉ thế , “ngũ” còn thể hiện ước muốn của
người Việt đạt được ngũ phúc lâm môn: Phúc, quý, thọ, khang, ninh.

Các loại quả được bày trên mâm ngũ quả
ngày tết thường có: chuối, phật
thủ, bưởi, lê, cam, quýt, lựu, đào, táo, thanh
long,dưa hấu, quả
trứng gà, sung, đu đủ, xoài. Trong đó, chuối tượng trưng cho
con cháu sum vầy, quây quần, đầm ấm, hứng lấy may mắn, bao bọc và che chở cho nhau. Phật thủ tượng
trưng cho bàn tay Phật che chở cho cả gia đình. Bưởi thể hiện mong muốn an khang, thịnh vượng. Lê
tượng trưng cho sự thành đạt, thăng tiến. Cam, quýt tượng trưng cho sự thành đạt. Lựu tượng trưng
cho con đàn, cháu đống. Đào thể hiện sự thăng tiến. Táo tượng trưng cho phú quý, giàu sang. Thanh
long tượng trưng cho rồng mây hội tụ, thể hiện sự phát tài phát lộc. Dưa hấu căng tròn, mát lành
thể hiện sự ngọt ngào, may mắn. Quả trứng gà tượng trưng cho lộc trời cho. Sung gắn với biểu tượng
sung mãn, sức khỏe và tiền bạc. Đu đủ tượng trưng cho sự thịnh vượng, đủ đầy. Xoài có phát âm giống
như “xài” tượng trưng cho cầu mong việc tiêu xài không thiếu thốn. Tùy theo đặc điểm tự nhiên,
phong tục tập quán và quan niệm mà ba miền Bắc, Trung, Nam lại có cách bày mâm ngũ quả khác
nhau.

Mâm ngũ quả miền
bắc

Người miền Bắc bày mâm ngũ quả theo thuyết
ngũ hành trong văn hóa phương Đông là vạn vật dung hòa cùng trời đất. Vì thế, mâm ngũ quả cũng phải
phối theo 5 màu: kim trắng, mộc xanh, thủy đen, hỏa đỏ, thổ vàng. Mâm ngũ quả của người miền Bắc
thường có 5 loại quả: chuối, bưởi, đào hồng, quýt. Cách trình bày truyền thống là: chuối ở dưới
cùng đỡ lấy toàn bộ các loại quả khác, chính giữa là quả bưởi hoặc phật thủ vàng, các loại quả khác
bày xung quanh, những chỗ còn trống cài xen kẽ quýt vào, táo xanh hoặc những quả ớt chín
đỏ.

Mâm ngũ quả miền
Trung

Miền Trung là mảnh đất nghèo khó, đất đai
cằn cỗi, khí hậu khắc nghiệt, ít hoa quả nên người dân nơi đây cũng không quá câu nệ hình thức, chủ
yếu là có gì cúng nấy, thành tâm dâng cúng tổ tiên. Bởi thế, mâm ngũ quả mỗi nhà lại khác nhau,
miễn là tươi ngon. Các loại quả thường thấy trong mâm ngũ quả của người miền Trung là thanh long,
chuối, dưa hấu, mãng cầu, dứa, sung, cam, quýt,…

Mâm ngũ quả miền
Nam

Người miền Nam bày mâm ngũ quả với mong
muốn: “Cầu sung vừa đủ xài” ướng mong năm mới đủ đầy, sung túc, tương ứng với 5 loại quả: mãng cầu,
sung, dừa, đu đủ, xoài. Ngoài ra, còn có thêm quả thơm (dứa) với mong muốn con cháu đầy nhà và một
cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu may mắn. Người miền Nam kỵ cúng một số loại quả vì theo phát âm
tên gọi mang ý nghĩa không tốt như: chuối gần với từ chúi nhủi, làm ăn không phất lên được; lê gần
với từ lê lết, đổ bể, dễ thất bại; cam, quýt với ý nghĩa quýt làm cam chịu.

Mâm ngũ quả ngày tết là nét văn hóa đặc
trưng của người Việt, dù có khác nhau giữa các vùng miền nhưng trên hết đều thể hiện sự thành kính
hướng về nguồn cội, tổ tiên và ước mong một năm mới an khang, hạnh phúc, đủ đầy.

Hà Trang

(Tổng hợp)

Websosanh.vn – Website so sánh
đầu tiên tại Việt Nam