Ai về nhắn với bạn nguồnMít non gởi xuống, cá chuồn gởi lên
Bạn hiền chưa gởi mít non xuống thì tôi đã xách ba lô đi Quảng Nam ăn mít trộn quê bạn. Chừng độ tháng 2 đến tháng 4 Âm lịch, mít đeo trên cây như đàn heo nhỏ rúc vú mẹ, lúc này tỉa bớt mít để trái còn lại lớn mẩy căng tròn. Mít non gai mịn đều hái xuống, đúng vào dịp này làm món mít trộn là thích hợp nhất.
Món mít trộn được làm từ mít ráo. Quả non hái xuống, không bị sâu đục, thớ chắc. Dùng dao gọt bỏ lớp vỏ gai xanh trong thau nước ngập trái mít. Gọt như vậy mít sẽ trắng, không bị mủ bám vào và không bị hôi gió làm mất ngon. Gọt vỏ xong, xẻ dọc từng miếng khoảng 5cm, cắt bỏ cùi, rửa sạch, đem luộc cho vừa chín tới, vớt ra để ráo và thái thành từng sợi nhỏ vừa ăn theo thớ mít.
Mít có thể trọn với cá chuồn, da heo xắt chỉ, thịt ba rọi xắt chỉ, tôm tươi luộc bóc vỏ…
Nếu trộn với tôm thì chọn tôm thật tươi, rửa sạch, bỏ vỏ, ướp gia vị vừa thấm cho dầu vào xào tôm chín. Hoặc có thể trộn với cả tôm và thịt ba rọi. Nếu làm món gỏi mít chay thì dùng đậu hũ chiên vàng thái sợi trộn vào.
Trước khi trộn khử dầu với hành tím băm nhỏ, thả mít đã xắt mỏng rồi trộn với da heo hoặc những món hợp khẩu vị với người dùng rồi nêm thêm gia vị như nước mắm ngon, đường, chút nước cốt chanh cho vừa ăn rồi thêm đậu phộng rang giòn đã sẩy sạch vỏ, tiêu xay… Cuối cùng thì thêm rau răm, rau húng thái rối cùng bắp chuối sứ, ớt đỏ xắt sợi vào trộn đều.
Ăn mít trộn đúng điệu không ăn bằng muỗng, đũa mà xúc bằng bánh tráng nướng, mà phải là bánh tráng Phú Chiêm, Điện Phương, chấm nước mắm cay…
Mít trộn ngày xưa chỉ nem nép góc bếp mỗi nhà người dân Quảng Nam, rồi sau đó thành món mời khách hay các dịp giỗ chạp. Bây giờ thì “món nhà quê” đã có mặt trong các nhà hàng, trở thành món ngon quê hương không thể không kể đến khi đến Quảng Nam.
Bạn nói Quảng Nam nhiều món ngon để nhớ lắm sao nhớ món mít trộn dân dã? Thì chỉ là cây trái vườn nhà, mộc mạc thôi nhưng đượm tình. Tỉ dụ như cái tình bạn lụi cụi làm món mít trộn cho ăn, như cái tình cả gia đình quây quần lại vừa ăn mít trộn xúc bánh tráng vừa xôn xao cười nói hỏi han nhau.
Tôi kể bạn nghe ở chợ Hàn (Đà Nẵng) có chị bán mít trộn đứng nơi ấy dễ đến chục năm. Chục năm trước tôi đến Đà Nẵng ăn mít trộn của chị để rồi cứ vài năm tôi trở lại Đà Nẵng quay lại chợ Hàn vẫn thấy chị bán ngay cái góc chợ cũ ấy. Giờ thì ngoài món mít trộn chị bán thêm bánh bèo, chè đậu đen nữa.
Tôi cũng ăn mít trộn vài nơi như ở Huế, Quảng Ngãi, Đà Nẵng nhưng thương nhất vẫn là món mít trộn vào mỗi độ giêng hai bạn làm…
Bạn cười kể, món ấy của nội làm cứu đói cho cả nhà rồi má học lại, má dạy cho bạn. Giờ nội với má đã thành người thiên cổ, chỉ còn chút này, dù bận rộn đến đâu cũng ráng mà giữ lại…
V.H
* Trích từ loạt bài “Hành trình tìm kiếm món ăn dân dã truyền thống ẩm thực ba miền” dành riêng cho chương trình Chiếc Thìa Vàng 2014